گزارش مرکز تحقیقات مخابرات: ایران در شاخص آمادگی دولت‌ها برای هوش مصنوعی عقب مانده است

بر اساس گزارش تازه مرکز تحقیقات مخابرات ایران (ITRC)، ایران در شاخص آمادگی دولت برای هوش مصنوعی (Government AI Readiness Index) رتبه نهم را در میان کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) به دست آورده است.این گزارش یکی از بزرگترین نقاط ضعف ایران در زمینه هوش مصنوعی را عملکرد دولت برشمرده است. این گزارش، که بر پایه داده‌های داخلی و تحلیل‌های منطقه‌ای تهیه شده، امتیاز کلی ایران را ۴۹.۴ از ۱۰۰ اعلام کرده و تأکید می‌کند که با وجود پیشرفت آهسته، چالش‌هایی مانند تحریم‌ها و کمبود زیرساخت‌ها مانع رقابت با پیشتازانی مانند امارات و عربستان شده است.به‌گزارش زومیت، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در جدیدترین گزارش خود موسوم به «رصدنامه سیاستی هوش مصنوعی» که در روزهای گذشته منتشر شده، اعلام کرده بر اساس جدیدترین گزارش شاخص جهانی هوش مصنوعی دولت (GAI) در سال ۲۰۲۴، ایران در میان کشورهای جهان و منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) عملکرد ضعیفی داشته است. طبق این گزارش، ایران با کسب امتیاز ۴۳/۸۸ در جایگاه ۹۱ از میان ۱۸۸ کشور جهان قرار گرفته است که هرچند نسبت به سال گذشته ۳ رتبه بهبود یافته، اما همچنان با کشورهای پیشتاز منطقه فاصله زیادی دارد.شاخص جهانی هوش مصنوعی دولت، با در نظر گرفتن ۳ رکن اصلی یعنی «سرمایه‌گذاری»، «نوآوری» و «اجرا و پیاده‌سازی» میزان آمادگی کشورها برای بهره‌برداری از فناوری هوش مصنوعی را ارزیابی می‌کند. این شاخص ۲ معیار اصلی ظرفیت مطلق (قدرت محاسباتی، سرمایه‌گذاری و ثبت اختراع) و ظرفیت نسبی (ظرفیت نسبت به جمعیت و اقتصاد) را با وزن ۲۵/۷۵ درصد ترکیب کرده است.دولت ایران در عرصه هوش مصنوعی در بخش «سیاست‌گذاری» و «زیرساخت دیجیتال» به‌شدت ضعیف عمل کرده استجزئیات این گزارش نشان می‌دهد که دولت ایران در رکن‌های مرتبط با سیاست‌گذاری و زیرساخت دیجیتال به‌شدت ضعیف عمل کرده است. در سال ۲۰۲۴، پایین‌ترین امتیازهای ایران مربوط به «ظرفیت دیجیتال»، «زیرساخت» و «سازگاری» بوده که همگی نشان‌دهنده ناکارآمدی سیاست‌گذاری‌ها در زمینه توسعه زیرساخت‌های لازم برای هوش مصنوعی است.برای مثال، در زیرشاخص «ظرفیت دیجیتال»، ایران امتیاز ۴۴/۸۱ را کسب کرده که نشان‌دهنده کاهش معنادار نسبت به سال گذشته است. همچنین، در زیرشاخص «زیرساخت» امتیاز ایران به عدد بسیار پایین ۲۱/۶۸ رسیده است که یکی از ضعیف‌ترین عملکردها در کل منطقه به شمار می‌رود.کشورهایی مانند امارات متحده عربی و عربستان سعودی به‌ترتیب رتبه‌های ۱۳ و ۳۲ جهان را کسب کرده‌اند و فاصله قابل‌توجهی با ایران دارند. امارات با امتیاز کلی ۷۵/۶۶ و عربستان با امتیاز ۶۲/۲۵، در رأس کشورهای منطقه MENA هستند که این امر نشان‌دهنده استراتژی قوی‌تر و سرمایه‌گذاری مناسب‌تر این کشورها در حوزه هوش مصنوعی است.گزارش مذکور همچنین تأکید کرده که ضعف دولت ایران در حوزه «حاکمیت و اخلاق» نیز مشهود است؛ به‌طوری‌که نبود اسناد راهبردی و سیاست‌های کلان و منسجم برای توسعه هوش مصنوعی در سال‌های گذشته باعث افت محسوس امتیاز ایران در این حوزه شده است.امارات و عربستان سعودی در حوزه هوش مصنوعی فاصله قابل‌توجهی با ایران دارنداین گزارش تصریح می‌کند که کشورهای موفق در این شاخص، از جمله سنگاپور، اسرائیل و سوئیس، توانسته‌اند با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، تقویت ظرفیت دیجیتال و توسعه سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه، ظرفیت قابل‌توجهی برای پذیرش و به‌کارگیری فناوری هوش مصنوعی ایجاد کنند.بر اساس این گزارش، ضعیف‌ترین رکن در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ و همچنین بیشترین روند کاهشی در شاخص‌ها طی سال ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۳ مربوط به رکن دولت است. با توجه به زیرشاخص مورد بررسی، عملکرد ضعیف در این رکن در سال ۲۰۲۳ به نظر می‌رسید به دلیل عدم وجود سند مصوب در حوزه هوش مصنوعی باشد. افت محسوس این شاخص در حوزه حاکمیت به دلیل ضعف در سیاست‌گذاری، ظرفیت دیجیتال و سازگاری است.در نهایت، گزارش شاخص جهانی هوش مصنوعی دولت به این نتیجه می‌رسد که ایران برای دستیابی به پیشرفت محسوس در حوزه هوش مصنوعی نیازمند اصلاحات جدی و سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌های دیجیتال، تدوین سیاست‌های شفاف و هدفمند و ایجاد محیط سازگار و نوآورانه است تا بتواند شکاف عمیق خود با کشورهای پیشتاز را جبران کند.بیشتر بخوانیدواتساپ حالا چت‌ها را با هوش مصنوعی خلاصه می‌کند؛ اما نه در ایرانسازمان ملی هوش مصنوعی در حیات نباتی؛ اختلاف میان نهادها مانع توسعه شده استسند ملی هوش مصنوعی ابلاغ شد