از نابرابری تا فقدان دموکراسی؛ چرا مردم در برخی کشورها سریع‌تر پیر می‌شوند؟

چه چیزی باعث می‌شود برخی جوامع سریع‌تر از دیگران پیر شوند؟ پژوهشگران با بررسی داده‌های صدها هزار نفر از سراسر جهان نتیجه گرفته‌اند که پیری صرفاً فرایندی زیستی نیست، بلکه به‌شدت تحت‌تأثیر ساختارهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی قرار دارد. در این میان، آموزش و کارکردهای شناختی سالم مانند سپری در برابر پیری عمل می‌کنند.به‌گزارش نیچر، یافته‌های پژوهشی گسترده با بررسی داده‌های مربوط به چهار قاره، نشان می‌دهد روند پیری در جوامعی که با نابرابری اجتماعی، ضعف نهادهای دموکراتیک و آلودگی شدید هوا روبه‌رو هستند، شتاب می‌گیرد. از سوی دیگر، تحصیلات یکی از مؤثرترین عوامل محافظتی در برابر این فرایند محسوب می‌شود.افزون‌بر عوامل اجتماعی و محیطی، بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا و مشکلات قلبی نیز از جمله عواملی هستند که با تسریع پیری ارتباط دارند. اما آنچه پژوهشگران را غافلگیر کرد، پیوند مستقیم بین ساختارهای اجتماعی سیاسی و سرعت پیری در کشورهای مختلف بود.بحران‌های سیاسی و اجتماعی تأثیرات مخربی بر سلامت جمعی دارندبه‌گفته‌ی کلودیا کیمیه سوئه‌موتو، متخصص سالمندی در دانشگاه سائو پائولو، مطالعه با ارائه‌ی نگاهی گسترده نشان می‌دهد چگونه متغیرهای وابسته به بافت‌های اجتماعی و منطقه‌ای، الگوهای پیری را در سراسر جهان شکل می‌دهند.آگوستین ایبانیز، نویسنده‌ی اصلی مطالعه و مدیر مؤسسه‌ی سلامت مغز آمریکای لاتین در سانتیاگو، معتقد است بحران‌های سیاسی و اجتماعی امروزی، تأثیرات مخربی بر سلامت جمعی دارند. او می‌افزاید: «ما در جهانی سرشار از اضطراب زندگی می‌کنیم و ناامیدی مزمن، بدن‌ها را پیرتر می‌کند.»کپی لینکشکاف سنی بین کشورهادر مطالعه، پژوهشگران داده‌های مربوط به ۱۶۱٬۹۸۱ نفر از ۴۰ کشور را بررسی کرده‌اند: ۷ کشور از آمریکای لاتین، ۲۷ کشور اروپایی، ۴ کشور آسیایی و ۲ کشور آفریقایی. فرآیند زمان‌بر تطبیق تعاریف و شیوه‌های سنجش بین این کشورها، خود به تنهایی نزدیک به سه سال زمان برده است.بیشتر بخوانیداز چه سنی پیر محسوب می‌شویم؟10 02 03مطالعه '3کشف راز پیری یک‌شبه: انسان‌ها در ۴۴ و ۶۰ سالگی پیر شدن ناگهانی را تجربه می‌کنند28 05 03مطالعه '3در ادامه، پژوهشگران با استفاده از مدل یادگیری ماشین، شکاف میان سن واقعی افراد و سن زیستی آن‌ها را محاسبه کردند. این اختلاف که به‌عنوان «شکاف سنی زیست‌رفتاری» شناخته می‌شود، به پژوهشگران امکان داد تا نرخ پیری را در سطح فردی و کشوری با دقت بیشتری بررسی کنند.برای مثال، فردی که ۵۰ سال دارد اما مدل، سن زیستی او را ۶۰ سال برآورد می‌کند، ده سال سریع‌تر از حد معمول پیر شده است. این معیار ساده اما معنادار، امکان سنجش فشار پنهان عوامل مختلف بر بدن انسان را فراهم می‌سازد.کپی لینکآموزش، عامل محافظتی کلیدیبراساس نتایج، بیماری‌های قلبی، اختلالات شنوایی و فشار خون بالا در صدر فهرست عوامل تسریع‌کننده‌ی پیری قرار دارند. علاوه‌براین، عادات ناسالمی مانند مصرف الکل، اختلالات خواب، دیابت و کاهش بینایی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند.در نقطه‌ی مقابل، تحصیلات، توانایی در انجام امور روزانه و عملکرد ذهنی سالم، از مهم‌ترین عوامل محافظت‌کننده هستند. فعالیت فیزیکی منظم، حافظه‌ی خوب و توانایی تحرک نیز از جمله ویژگی‌هایی هستند که با پیری کندتر همراه‌اند.بیشتر بخوانیدشناسایی ۸ معیار سبک زندگی که می‌تواند پیری بیولوژیکی را آهسته کند02 04 03مطالعه '4در میان کشورها، مصر و آفریقای جنوبی با بیشترین نرخ پیری مواجه بودند، در حالی که کشورهای اروپایی کمترین سرعت پیری را نشان دادند. کشورهای آسیایی و آمریکای لاتین نیز در میانه‌ی این طیف قرار داشتند.یکی از یافته‌های غیرمنتظره، ارتباط مستقیم میان ضعف دموکراسی و پیری تسریع‌شده بود. در کشورهایی که حق رأی محدود، انتخابات غیرآزاد و فشار بر احزاب سیاسی وجود داشت، شکاف سنی زیستی بالاتر بود. همچنین، نابرابری جنسیتی و درآمد پایین ملی، هم‌راستا با افزایش نرخ پیری بودند.مصر و آفریقای جنوبی با بیشترین نرخ پیری مواجه‌اندبررسی داده‌های طولی برای بیش از ۲۱ هزار نفر نیز نشان داد افرادی که شکاف سنی زیست‌رفتاری بیشتری داشتند، در گذر زمان بیشتر با افت شناختی و کاهش توانایی‌های عملکردی مواجه شدند. ایبانیز بر این باور است که استرس مزمن می‌تواند به‌طور مستقیم از طریق مسیرهایی مانند التهاب، باعث آسیب فیزیکی به مغز و بدن شود و به این ترتیب، روند پیری را تسریع کند.با‌این‌حال، مطالعه با چالش‌هایی نیز همراه بود. به‌دلیل تفاوت روش‌های سنجش در کشورهای مختلف، برخی متغیرهای مهم مانند مصرف دخانیات در تحلیل نهایی وارد نشدند. سوئه‌موتو نیز یادآوری می‌کند که بازه‌ی چهار ساله‌ی بررسی، برای پی بردن به روند بلندمدت پیری کافی نیست. با وجود محدودیت‌ها، هر دو متخصص امیدوارند که بتوان از این داده‌ها برای تدوین سیاست‌هایی بهره گرفت که به‌طور خاص متناسب با نیازها و شرایط هر کشور طراحی شوند.در پایان، یافته‌ای الهام‌بخش هم در این مطالعه به‌چشم می‌خورد: سن زیستی برخی افراد، جوان‌تر از سن شناسنامه‌ای آن‌ها بود. پژوهشگران معتقدند بررسی این افراد و سبک زندگی آن‌ها می‌تواند سرنخ‌هایی مهم برای پیشگیری از پیری زودرس در اختیار بگذارد.مطالعه در نشریه نیچر مدیسین منتشر شده است.